Đặc trưng của nghệ thuật cây cảnh bonsai Trung Quốc

Cây cảnh bonsai Trung Quốc cũng gây được tiếng vang khá lớn trong cộng đồng người chơi cây cảnh cũng như trên thế giới. Bên cạnh một số các đặc điểm tương đồng với bonsai Nhật Bản, cây cảnh bonsai Trung Quốc vẫn có những đặc trưng mang đậm nét dân tộc.

Nghệ thuật cây bonsai Trung Quốc được gọi là Penjing, là nghệ thuật sáng tạo những cảnh vật thu nhỏ trong bồn chứa của Trung Quốc. Từ Penjing bao gồm hai ký tự: “pen” có nghĩa là “chậu” hay “vật chứa”, và “jing” nghĩa là “cảnh quan”.

Nghệ nhân cây cảnh bonsai Trung Quốc có thể sử dụng các nguyên liệu là cây và các loại đá tự nhiên để miêu tả sinh động về cảnh núi non thôn dã với tiếng suối chảy róc rách hoặc cảnh non nước với những đảo rừng rậm nhiệt đới vô cùng sinh động.

Penjing Trung Quốc và BONSAI Nhật Bản là hai kiểu nghệ thuật có liên quan chặt chẽ với nhau. Penjing cổ xưa hơn và còn được coi là bắt nguồn của BONSAI.

Có một sự khác biệt rất lớn trong phạm vi nghệ thuật: “BONSAI” là một “cây trong chậu” và bởi vậy BONSAI được định nghĩa hẹp hơn Penjing – “cảnh vật trong chậu chứa “. Rất nhiều cảnh đẹp, tinh tếđã được làm ra bởi các nghệ nhân Trung Quốc rõ ràng không tuân theo bất cứ quy tắc nào của nghệ thuật BONSAI.

Penjing có thể được tìm thấy khá nhiều biến thể, người Trung quốc công nhận 3 trường phái đặc trưng đó là:

– Cây - Penjing ( Shumu Penjing)
– Cảnh - Penjing ( Shanshui Penjing)
– Nước và Đất – Penjing ( Shuihan Penjing)

Mục đích của các nghệ nhân chơi cây cảnh bonsai Trung Quốc không chỉ đơn thuần là tái hiện lại cảnh thiên nhiên trong một bồn chứa mà còn nắm bắt được cái tinh túy và cái hồn của nó.

Được ví giống như một bức tranh phong cảnh sơn thủy Trung Quốc, Penjing còn tập trung nghiên cứu trong sự tương phản. Xét về góc độ triết học, sự biểu hiện của các mặt đối lập đó là bằng chứng của khả năng khái niệm hóa vũ trụ ( vạn vật) như đang được chi phối bởi cả 2 cực của nguồn năng lượng vũ trụ là nguồn năng lượng lạnh (âm) và nguồn năng lượng nóng (dương).

Xét rên phương diện nghệ thuật, cây bonsai Trung Quốc còn là sự tương phản nhưng vẫn tạo nên sự nhịp nhàng ( hài hòa) và trạng thái căng đột ngột, cái mà sau đó sao cho giải quyết được trong sự cân bằng động, một trạng thái thăng bằng hài hòa hết sức tinh tế.

Để đạt tới sự hài hòa trong cấu trúc tổng thể là rất quan trọng, đặc biệt trong mỗi một tác phẩm đều được cấu tạo bởi đa dạng các thành phần như “nước – đất Penjing” đây sẽ là nơi các yếu tố như cây, đá, rêu, thảm cỏ và nước, tất cả đều cần được hài hòa cùng với các yếu tố khác và góp phần vào việc thiết kế một kiểu dáng đầy ý nghĩa nhưng không kém phần độc đáo sáng tạo.

Các nghệ nhân tạo dựng cây cảnh bonsai Trung Quốc không đi tìm kiếm để sáng tạo nên sự hoàn thiện. Thực tế đó lại là cây được uốn trong những kiểu phong cách cao nơi mà mọi góc uốn và việc bố trí cành rễ cần phải được tính toán một cách tỉ mỉ bằng một công thức cứng nhắc không thích hợp với khiếu thẩm mĩ của họ. Một tác phẩm Penjing nôi tiếng không chỉ cần có vẻ đẹp mà phải trông hoàn toàn tự nhiên. Nó sẽ được nhìn nhận đánh giá như là bản thân Tự nhiên đã tự sáng tạo ra nó – giống như một phần kì diệu của Tự nhiên vậy.