Hướng dẫn cách trồng rau lủi

Rau lủi trồng theo nhiều phương pháp như: thủy canh, nơi thiếu đất có thể trồng trong chậu, bồn đất và làm giàn leo để cắt cành ngọn lấy rau, bằng cách này có thể kéo dài thời gian thu hoạch trong khoảng 2 năm.

Tên gọi khác: Rau lúi
Tên khoa học: Gynura sp.
Họ cúc: Asteraceae

1. Đặc điểm hình thái và sinh thái

- Cây thảo mọc bò và hơi leo, dài 2 – 3m. Thân mọng nước, màu nâu tím, phân nhiều nhánh. Lá dày, giòn, mọc cách, phiến lá hình mũi giáo, dài 4 – 12cm, rộng 2 – 4cm, khía răng ở mép không đều; cuống dài cỡ 1cm. Thân và cuống màu tía. Cụm hoa ở ngọn cây. Quả bế có ba cạnh, mang một mào lông trắng ở đỉnh.

- Nơi sống: Ven rừng, ven đồi, nơi ẩm, vách đá, bãi hoang ven suối, trên nương rẫy. Cây ưa sáng hoặc chịu được bóng râm nhẹ.

- Phân bố: Vùng phân bố tự nhiên tương đối hẹp ở khu vực Trunh Bộ. Ở Quảng Nam Rau Lủi phân bố ở xã Tắc Pỏ huyện Nam Trà My và khu vực vùng nương rẫy của thị trấn Khâm Đức, huyện Phước Sơn.

Gynura nepalensis

Gynura bicolor

2. Công dụng, chế biến và phần dinh dưỡng

- Rau lủi được xem như là một loại rau bổ, mát nên thường được dùng làm rau ăn. Rau lủi  có mùi vị rất đặc trưng khiến cho người ăn cảm thấy rất ngon miệng và thanh  mát cổ họng. Bà con dân tộc miền núi thường dùng loại rau này để trị một số loại bệnh như thấp khớp, nhức mõi xương cốt…

- Thu hái và chế biến: Toàn cây có thể dùng làm rau ăn. Lá và ngọn non nấu canh với bột ngọt hoặc tôm ngon như rau mồng tơi, hoặc có thể chần qua nước sôi rồi xào, trộn đều rất ngon.

3. Hướng dẫn cách trồng rau lủi

Gynura sarmentosa

- Chọn hom: Hom được lấy từ thân bánh tẻ, hay ngọn nhưng không quá non vì dễ bị thối gốc hom.

- Cắt hom: Dùng dao hoặc kéo sắc để cắt hom. Hom được cắt từ thân có chiều dài hom từ 10 – 20cm và ít nhất trên mỗi hom có từ 3 – 5 mắt lá, tỉa bớt lá trên hom chừa khoảng 1/3 lá, đem giâm vào luống. luống giâm bằng cát ẩm với độ ẩm vừa phải và có mái che nắng mưa, có hệ thống phun sương tự động để luôn giữ ẩm cho hom sau khi giâm. Dùng que nhọn chọc lỗ sâu 1 – 2cm sau đó cắm hom vào, dùng que1m chặt đất vào gốc hom. Hom sau khi giâm khoảng 7 – 10 ngày bắt đầu có rễ, tiến hành đem trồng hoặc cũng có thể cắt hom xong đem trồng ngay vào luống trồng nhưng phải đảm bảo có che bóng và thường xuyên giữ ẩm cho hom giâm.

- Thời vụ: Trồng quanh năm, tốt nhất là đầu mùa xuân.

- Đất trồng: rau lúi là một loại cây tương đối dễ trồng, thích hợp trên đất khác nhau nhưng tốt nhất vẫn là đất, nhiều mùn, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt. Đất được cây cuốc sẵn cho ải khoảng 15 – 30 ngày trước khi đánh nhỏ, bón phân và lên luống trồng.

- Bón phân (Bón lót – lượng phân tính cho 1.000m2):

+ Phân chuồng hoai 1,5 – 2 tấn.

+ Phân Super lân 50 kg.

Sau khi trồng khoảng 2 tuần, nên bón bổ sung khoảng 2 kg Urê. Bón phân bằng cách trộn phân vào trong nước rồi tưới bằng bình hoa sen trên mặt luống rau, sau khi tưới phân phải tưới lại một lần bằng nước lã để rửa sạch phân bám dính trên lá rau.

- Luống trồng: Lên luống nổi, chiều dài luống tùy theo kích thước vườn.

+ Chiều rộng: 1 – 1,2m.

+ Chiều cao mặt luống: 15 – 20cm.

+ Các luống cách nhau 0,3 – 0,4m. Có hệ thống thoát nước để có thể thoát nước mỗi khi có mưa to và kéo dài.

- Cách trồng: Dùng bay tạo hố trồng (giâm thành cây rồi trồng) hoặc dùng que nhọn chọc lỗ cắm hom vào luống. Khoảng trồng thẳng hàng ngang, dọc đảm bảo khoảng cách giữa các cây từ 10 – 15cm. Trồng xong nén chặt đất, tưới nước cho đất dính chặt vào cây.

- Chăm sóc: Thường xuyên tưới nước giữ ẩm cho đất, đặc biệt vào mùa nắng hạn. Kết hợp nhổ cỏ dại và phòng trừ sâu xám, sâu khoang và ốc sên ăn lá và chồi non.

- Thu hoạch: sau khi trồng cây rau có chiều cao từ 30 – 40cm thì có thể thu hoạch. Dùng dao sắc cắt phần thân chồi lá non. Sau thu hoạch có thể bón thúc bằng nước phân chuồng hoai để cung cấp dinh dưỡng cho đất và kích thích rau sớm đâm chồi, cành cho thu hoạch nhiều hơn vào những đợt sau. Nên thay thế và trồng mới hàng năm để trẻ hóa và nâng cao sản lượng rau.

- Cũng có thể trồng: Rau lủi bằng phương pháp thủy canh. Nơi thiếu đất có thể trồng trong chậu, bồn đất và làm giàn leo để cắt cành ngọn lấy rau, bằng cách này có thể kéo dài thời gian thu hoạch trong khoảng 2 năm.

Nguồn : Rau rừng Việt Nam – NXBNN